Τα αντιοξειδωτικά και ο θεμελιώδης ρόλος τους στον οργανισμό
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΓΟΥΝΑΡΗ
01.11.2022
Τα αντιοξειδωτικά ανήκουν σε μία ευρύτερη κατηγορία φυτοχημικών ενώσεων. Οι φυτοχημικές ενώσεις αποτελούν τους βιολογικούς μεταβολίτες των φυτικών τροφίμων. Είναι δηλαδή βιολογικά ενεργές ουσίες, δεν κατατάσσονται στα θρεπτικά συστατικά με την αυστηρή έννοια του όρου και έχουν θετική επίδραση στην υγεία. Χάρη στο έντονο χρώμα τους εξυπηρετούν τις λειτουργίες των φυτών, υποβοηθώντας στην αναπαραγωγή τους, την προστασία τους από τις βλαβερές επιδράσεις της UV ακτινοβολίας και τις μικροβιακές μολύνσεις.
Τα αντιοξειδωτικά μπορούν να ταξινομηθούν στις εξής κατηγορίες:
Ενδογενή αντιοξειδωτικά συστήματα (δισμουτάση του υπεροξειδίου, υπεροξειδάση της γλουταθειονίνης, καταλάση, αφυδρογονάση της 6- φωσφορικής γλυκόζης)
Ενδογενείς αντιοξειδωτικές ουσίες όπως χολερυθρίνη, Q10, αλβουμίνη, ουρικό οξύ.
Καροτενοειδή( β- καροτένιο), που αποτελεί πρόδρομη μορφή της βιταμίνης Α, μετατρέπεται στον οργανισμό σε βιταμίνη Α και περιέχεται στα εσπεριδοειδή, τα καρότα, την γλυκοπατάτα, τα ροδάκινα κ.α.
Διάφορες μορφές λυκοπενίου που περιέχονται στην ντομάτα, καρπούζι, πεπόνι και γκρέιπφρουτ.
Αντιοξειδωτικές βιταμίνες όπως η Ε, Α, C ( σε ελαιόλαδο, λιπαρά ψάρια, αυγά, γαλακτοκομικά προϊόντα και εσπεριδοειδή φρούτα)
Ρεσβερατρόλη, η αντιοξειδωτική ουσία που περιέχεται στην φλούδα των κόκκινων σταφυλιών, μούρων, κρασί, στα φασόλια κ.α.
Λουτείνη και Ζεαξανθίνη που περιέχονται στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα κολοκυθάκια , τα ακτινίδια κ.α.
Φλαβονοειδή( όπως ισοφλαβόνες, φλαβόνες, φλαβανόλες, φλαβονόλες, φλαβανόνες και ανθοκυανιδίνες) και πολυφαινόλες όπως στιλβένια και λυγνάνια.
Αντιοξειδωτικά που προσλαμβάνονται μέσω της διατροφής όπως συνένζυμο Q10, ψευδάργυρος, σελήνιο και πολυακόρεστα ω-3/ω-6 λιπαρά οξέα(σε λιπαρά ψάρια, δημητριακά ολικής αλέσεως, θαλασσινά, συκώτι, ξηρούς καρπούς κ.α.)
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ
Ο ρόλος τους είναι να εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου και μετάλλων που παράγονται στον οργανισμό και να προστατεύουν τις διπλές ημιδιαπερατές κυτταρικές μεμβράνες από την οξείδωσή τους. Το οξειδωτικό στρες αποτελεί μία κατάσταση δυσπραγίας του οργανισμού λόγω της αυξημένης παρουσίας των ελευθέρων ριζών. Αυτές πυροδοτούν μία σειρά βιοχημικών αντιδράσεων, τροποποιούν την έκφραση των γονιδίων , αλλάζοντας την φυσιολογική λειτουργία του κυττάρου και οδηγούν στην εκδήλωση διαφόρων εκφυλιστικών ασθενειών όπως ο καταρράκτης, οι καρκινογενέσεις , οι νεοπλασίες και τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Πιο συγκεκριμένα, τα αντιοξειδωτικά:
Δρουν καρδιοπροστατευτικά, αυξάνουν την ανθεκτικότητα των αγγείων, αποτρέπουν την οξείδωση των LDL λιποπρωτεινών, περιορίζουν την φλεγμονή και ελέγχουν τα επίπεδα της αρτηριακή πίεσης και της ομοκυστείνης στο αίμα.
Ασκούν αντικαρκινική δράση καθώς μπλοκάρουν την προσκόλληση των επικίνδυνων ενζύμων στους ιστούς, καταστρέφουν τις καρκινογόνες ουσίες που προκαλούν μεταλλάξεις σε υγιή κύτταρα και επιβραδύνουν την καρκινογένεση.
Προστατεύουν τους νευροδιαβιβαστές από την οξείδωση, βελτιώνουν την μικροεγκεφαλική κυκλοφορία, βελτιώνοντας τις πνευματικές ικανότητες και την ψυχική υγεία.
Διατηρούν το δέρμα ελαστικό και σφριγηλό, το προφυλάσσουν από την πρόωρη γήρανση και την διάσπαση του κολλαγόνου.
Προστατεύουν τα οστά και τις αρθρώσεις από τις εκφυλιστικές αλλοιώσεις και τις φλεγμονές, περιορίζουν τον σχηματισμό των οιδημάτων.
Προστατεύουν την λειτουργία του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του ματιού και βελτιώνουν το επίπεδο της οράσεως.
Προστατεύουν από τις αλλεργίες και τα αλλεργικά σοκ.
Διαφυλάσσουν τα αποθέματα θρεπτικών ουσιών στον οργανισμό, αποτρέπουν την καταστροφή τους και ενισχύουν την δράση ορισμένων, όταν παρίσταται ανάγκη.
Ποιες τροφές περιέχουν τις περισσότερες αντιοξειδωτικές ουσίες?
Φρέσκα φρούτα και λαχανικά με έντονα χρώματα και όχι κομποστοποιημένα
Κόκκινα σταφύλια, μούρα και κράμπερις
Λάχανο, μπρόκολο , κουνουπίδι ελαφρώς βρασμένα ή ωμά
Κόκκινα ή κίτρινα κρεμμύδια και σκόρδο
Έξτρα παρθένο ελαιόλαδο ωμό
Πράσινα φυλλώδη λαχανικά
Κόκκινο γκρέιπφρουτ, ντομάτα και εσπεριδοειδή φρούτα
Τροφές που περιέχουν καροτενοειδή όπως καρότο, γλυκοπατάτα, κολοκύθα, βερίκοκα κ.α.
Ποικιλία από φρούτα και λαχανικά καθημερινά.
Φλούδες φρούτων
Μπαχαρικά όπως ρίγανη, κανέλα, θυμάρι, κόλιανδρος κ.α.
Ρόδι, ακτινίδιο, αβοκάντο.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΓΟΥΝΑΡΗ – ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ- ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ- ΔΙΑΤΡΟΦΟΠΑΘΗΤΙΚΟΣ
ΕΙΔΙΚΟΣ ΟΡΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Μsc.